Fevralın 11-də “Azərbaycan” CinemaPlus-da beş qısametrajlı bədii filmdən ibarət “Xəmsə” adlı kinoproqram təqdim olundu.
Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının təşkilatçıığı ilə keçirilən tədbirdə Teymur Qəmbərovun “Quxuroba”, Rüstəm Babazadənin “Son payız”, Orxan Ağazadənin “Oturacaqlar”, Ruslan Ağazadənin “Balaca”, Daniel Quliyevin “Bic” qısametrajlı bədii filmləri nümayiş edildi.
Nümayişdən sonra kinotənqidçi Sevda Sultanovanın moderatorluğu ilə filmlərin müzakirəsi keçirildi. Rejissorları səhnəyə dəvət edən moderator bildirdi ki, müzakirənin əsas mövsuzu qısametrajlı film konsepsiyasıdır: “Amma tamaşaçılar filmlərlə bağlı hər bir rejissora sual ünvanlaya bilər. Eyni zamanda, hər bir film haqda təəssürat və fikirlərinizi, tənqidlərinizi səsləndirə bilərsiniz”.
Moderatorun “Qısametrajlı filmlərin həcmi kiçik olsa da, daha güclü resurslar, çevik düşüncə tələb edir. Bu mənada qısametrajlı filmlərdə nələrə diqqət olunmalıdır?” sualına rejissorların cavabı demək olar ki, yekdil oldu.
Orxan Ağzadənin fikrincə, qısametrajlı filmdə əsas məqam, onun qısa maksimum olmasıdır: “Bu halda festivala düşmək imkanı da yaranır. Qısa film vizual eksperiment etmək üçün yaxşı platformadır. Eksperimentləri qısa kinoda yoxlamaq daha rahatdır. Amma bilmirəm, onu tammetrajlı filmə nə qədər aid etmək olar”.
Rüstəm Babazadənin fikrincə, qısametrajlı film gələcək üçün tramplindir: “Həm də aktyorların oyununu yoxlayırsan, özün üçün aydınlaşdırırsan. Əsas odur ki, süjet maraqlı olsun. Qısametrajlı film yormamalıdır. Bir də görürsən ki, uzanır. Süjet qısa, aydın və konkret olmalıdır”.
Teymur Qəmbərov bildirdi ki, əsas nəticədə bu, kino olmalıdır: “Mənim üçün titrlərə qədər hər şey vacibdir. Şəxsən mən bir ay titrlərin stilini dizaynerlə işləyə bilərəm. Mənim üçün bu vacibdir. Mən bu filmə çoxdan baxmırdım. İndi baxdım və ürəyim darıxdı bir az. İyirmi dəqiqə mənim üçün çoxdur. İdeal xronometraj 10-12 dəqiqə olmalıdır qısametrajlı filmdə. Müəllif öz mesajını qısa müddətdə çatdırsa yaxşıdır”.
Daniel Quliyev səslənən fikirlərlə razılaşdığını dedi: “Əsas, sadə hekayə olmalıdır. Belə deyirlər ki, sadəlik daha gözəldir qısa filmlərdə. Strukturu da nə qədər sadə olsa, o qədər yaxşı olar. Amma ola bilər ki, vizual həlldə eksperiment apara bilərsən. Qısa film sənə vizual yanaşmanı tapmağa imkan verər, müəllif kimi. Qısa filmlərdə nələrdəsə risk etmək imkanı var”.
Ruslan Ağazadə qısametrajlı filmin çətin olduğunu dedi: “Qısa müddət ərzində bütün informasiyanı vermək lazımdır”. Tamaşaçılardan biri, bəzi filmlərdə mesajın onun üçün aydın olmadığını bildirdi. Bu suala Daniel Quliyev yumorla cavab verdi: “Mənim indiyə qədər oxuduğum dərsliklərdə mesajla bağlı bir şey yadımda qalıb: mesaj göndərmək istəyirsənsə, “Vestern Yunion”a gedə bilərsən”.
Teymur Qəmbərov isə onun üçün məhz tamaşaçının fikrinin maraqlı oldğunu dedi: “Mənim üçün maraqlıdır ki, siz nə hiss etmisiniz. İnterpretasiyaların çoxluğu rejissor üçün maraqlıdır”.
Orxan Ağazadə isə düşünür ki, müəllifin öz fikrini tamaşaçıya izah etməsi ona hörmətsizlikdir: “Çünki tamaşaçı özü düşünməli və özü interpretasiya etməlidir. Əgər tamaşaçı nəsə götürə bilməyibsə, demək işimizin öhdəsindən gəlməmişik”.
Mövzu ilə bağlı bir tamaşaçı qeyd etdi ki, müəllifin mütləq çatdırmaq istədiyi ideya, fikir, konsepsiya var: “Onu anlamayan tamaşaçı ola bilər. Bu da normaldır. Mən özüm rəssamam. Rəssam kimi sərgidə durub əsərin izahını verməli deyiləm”.
“Filmlərinizin ssenarisini özünüz yazmısınız. Sizə ancaq öz hekayələriniz maraqlıdır?” sualına cavab olaraq Orxan Ağazadə bildirdi ki, ssenaristlə işləməyə hər zaman ehtiyac var: “Bu, rejissorun özündən asılıdır. Kiməsə özünün yazması, çəkməyi daha rahatdır”.
Rüstəm Babazadə, filmlərinin ssenari müəllifinin özü olduğunu dedi: “Son payız” əslində “Mozalan” studiyasının 1999-cu buraxılışıdır. Prinsipcə, onu çəkmək fikrim yox idi. Sadəcə ssenarini təqdim etmişdim. Bəyənildi və təklif olundu ki, özüm çəkim”.
Teymur Qəmbərov qısametrajlı ssenarilərə inanmadığını dedi: “Pitçinqlər keçirilməsə, mən ümumiyyətlə qısametrajlı filmlər üçün ssenari yazmaram. Bu filmlə bağlı qeydlərim beynimdə idi. Hansısa səhnələrin qeydini aparıram. Bu filmdə də belə oldu”.
Daniel Quliyev ssenaristlə birgə işləməyin hər zaman yaxşı təcrübə olduğunu dedi:
“Bir layihəni, ssenarini dəfələrlə yazıb inkişaf etdirmək lazımdır. Təkcə bir nəfər işləməməlidir. Bu filmdə elə oldu ki, sadəcə, gündəlik iyirmi dəqiqə yazırdım ki, hekayə hara gedib çıxır. Onun nəticəsində ssenarini yazdım”.
Ruslan Ağazadənin fikrincə, rejissor müəllif filmi çəkirsə, özü düşünüb yazmalıdır.
Tamaşaçının “filmlərinizi yenidən çəksəydiniz, nəyi dəyişərdiniz?” sualına da rejissorların cavabı maraqlı oldu: Ruslan Ağazadə “Daha çox dramatikləşdirərdim” cavabını verdi. Daniel Quliyev bildirdi ki, əlində şans olsaydı, bunu tammetrajlı versiyada daha detallı işləyərdi. Teymur Qəmbərov kino məktəbini oxumadığını və “Quxuroba”nın ilk filmi olduğunu dedi: “Amma filmin 70 faizi ilə demək olar, razıyam. Hər bir rejissor deyir ki, daha yaxşısını etmək olardı, həm montaj, həm aktyor oyunu, həm operator, həm ssenari baxımdan. İndiki ağlımla başqa cür yanaşardım”. Rüstəm Babazadə qeyd etdi ki, yenidən çəksəydi filmə bir-iki qəhrəman əlavə edərdi: “Əslində bizdə final başqa idi. Prodüserlə məsləhətləşəndən sonra finalı dəyişdik”.
Orxan Ağazadə isə yenidən çəksəydi, filmi daha qısa etmək istədiyini bildirdi: “Son iki səhnəni bəlkə də çıxarmaq olardı”.
Afaq Yusifli Rüstəm Babazadənin filmini ilk dəfə izlədiyini dedi:“Mənim üçün bir qarabağlı olaraq yeni yanaşma oldu. Digər filmlərə gəlincə, rejissorlar qadın-kişi münasibətlərinə incə yanaşıb. Hansısa kino məktəbindən təsirlənmisiniz yoxsa təhtəlşüura bağlıdır?”.
Teymur Qəmbərov hekayənin daha çox təcrübədən qaynaqlandığını dedi: “Təbii ki, hansısa filmlərin, müşahidələrin təsiri olur. Amma bu ssenarini yazanda konkret olaraq baş rolları ifa edən aktyorlar üçün yazmışdım. Bilirdim ki, onlar olacaq”.
Orxan Ağazadənin sözlərinə görə, bu, ssenari prosesindən irəli gəlir: “Bir qəhrəman varsa, o birini də necəsə işləmək lazımdır. Şəxsi təcrübə də var. Hər bir qəhrəmanın dünyasını araşdırmaq, buna məsuliyyətlə yanaşmaq lazımdır”.
Daniel Quliyev bildirdi ki, filmdəki hadisələr tanıdığı şəxslərlə bağlıdır: “Ana ilə oğulun çətin vəziyyətində çıxış yolu nə ola bilər sualına cavabı özüm üçün axtarmağa çalışırdım. Onu sevən anasının, onların münasibəti ilə cəmiyyətin onlara münasibətinin kontrastını axtarmağa çalışımışam”.
aki.az